بررسی تاریخچه ی محصولات تراژنتیک و فواید و مضررات آن

به مرور زمان وبا پیشرفت علم کشاورزی و رشد جمعیت،کشاورزی سنتی پاسخگوی نیازهای افراد جامه نبود . از این رو دانشمندان با مطالعه بر روی گیاهان و دستورزی های ژنتیکی در صدد افزایش کیفیت و تولیدات گیاهی برای پاسخگویی به نیاز های جامعه بودند و با گذشت زمان کشاورزی سنتی جای خود را به کشاورزی مدرن داده ، اما تولید محصولات تراژنتیک علاوه بر خصوصیات مثبتی که دارا می باشد خالی از عیب نبوده ، که  در این مقاله ضمن مرور اجمالی بر تاریخچه ی محصولات تراژنتیک به بررسی فواید و مضررات این محصولات پرداخته می شود.

تعریف تراژنتیک

تراریخته یا ترانس‌ژنتیک به انگلیسی( Transgenesis)، که به آن تراژنی یا ترازایی نیز می‌گویند به فرایند تزریق یک ژن بُرون‌زاد به انگلیسی ( Exogenous Gene)، به جانداران زنده، گفته می‌شود. به طوری که جاندار ویژگی جدیدی پیدا کند و آن را به فرزندانش منتقل کند. به بیان ساده تر موجودات تراریخته به جاندارانی گفته می شود که بخشی از آن ها  DNA  آن ها با ابزار موجود در مهندسی ژنتیک برش یافته جدا شده و قطعه ای از DNA  موجود بیگانه نظیر(گیاه ، حیوان ، انسان ،...) یا ماده شیمیایی جایگزین قسمت  DNA    جداشده گشته و موجودی با  DNA   ترکیبی را  ایجاد می کند .که به آن جاندار تراژنتیک گفته می شود . نمونه دست ورزی شده می تواند شامل  انسان، باکتری ، گیاه ، ویروس ، حیوانات باشد و به منظور های مختلفی چون پزشکی ، دارویی، درمان بیماری­های ژنتیکی و بیماری های خطرناکی نظیر سرطان خون و ... ، افزایش محصولات ، مقابله با آفات و تنش های محیطی استفاده  شود. البته متاسفانه ممکن است از این علم در جنبهه های منفی نیز استفاده شود.

تاریخچه ی تراژنتیک

اولین جاندار تراریخت در سال ۱۹۷۳ توسط استنلی کوهن و هربرت بویر تولید شد. و بعد ازاین کشف و تحقیقات متعدد دانشمندان در رابطه با  جانداران تراژنتیک و فوایدآن ، دستکاری ژنتیکی به شرطی می‌تواند صورت می گیرد که در حیطه قوانین مؤسسه ملی سلامت آمریکا باشد.

تاریچه تراریخته در ایران

در ایران مقدار، نوع، و منبع محصولات تراریخته مشخص نیست. احتمالاً پنجاه تا صد هزار هکتار زمین، زیر کشت برنج تراریخته قرار دارد.. در تولید ذرت بوداده از ذرت تراریخته استفاده می‌شود. گفته می‌شود که تقریباً تمام روغن مصرفی در ایران از محصولات تراریخته است. بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶ سالانه دست کم پنج میلیارد دلار آمریکا محصول تراریخته وارد ایران شده‌است. تاکنون چگونگی صدور مجوزهای مرتبط اعلام نشده‌است.

کاربرد

جانداران تراریخت کاربردهای زیادی در پزشکی و زیست‌فناوری دارند. امروزه بسیاری از پروتئین‌های دارویی مانند انسولین، فاکتور ۸ انعقاد خون، هورمون‌های رشد و … از طریق این فناوری تولید می‌شود.

فواید گیاهان تراریخته:

• گیاهان تراریخته به بیماری‌ها، آفت‌ها و حشرات، مقاوم هستند.
• محصولات کشاورزی را به سمومی که برای دفع علف هرز استفاده می‌شوند مقاوم کرد.
• افزایش تولید در واحد سطح
• زمان بهره‌وری و تازه ماندن مواد غذایی را افزایش داد.
• گیاهان را در شرایط نامساعد محیطی (خشک‌سالی، سرما و سیل) و همچنین زمین‌هایی که چندان برای کشاورزی مناسب نیستند (شوره زارها) پرورش داد.
• تولید مواد غذایی با بیشترین مقدار مواد مغذی مانند انواع اسید آمینه، پروتئین و ویتامین‌های ضروری  و کمک به بهبود سلامت
• افزایش تولید مواد غذایی با هزینه، نیروی کار، آبیاری، زهکشی و سموم کمتر، و کاهش مشکل کمبود غذا در جهان

مضرات محصولات تراریخته:

• در اثر دستکاری های ژنتیک به واسطه اینکه مقابله با آفات انجام می شود نسل بسیاری از حشرات مفید را نیز تحت تاثیر قرار داده و با احتمال انقراض رو به رو می کند.
• بسیاری از دستکاری‌های ژنتیکی باعث تأثیر متقابل ژن جدید شده و ژن‌های میزبان می‌تواند به تغییرات پیش‌بینی نشده منجر شوند.
• دست ورزی های ژنتیکی نظم طبیعت و چرخه های موجود در اکوسیستم خداوند را بهم می ریزد.
• تغییرات ژنتیکی مضر در بدن انسان که به مرور ممکن است در اثر مصرف طولانی مدت آشکار شود.
• گیاهان تراژنتیک دگر گرده افشان گونه های دستکاری نشده را به واسطه گرده افشانی می تواند آلوده کند.
• ژن‌های تغییر یافته می‌توانند به روش‌های گوناگون با ژن‌های دیگر گیاهان، میکروب‌ها و جانوران آمیخته شوند.
• در حال افزایش است. گونه‌های تراریخته بهره‌وری و میزان محصول را افزایش می‌دهند.

• نکته بسیار مهم:

درج اسم تراژنتیک بر روی محصولات دست ورزی شده الزامی می باشد و با عنوان هایی چون ( محصولات تراژنتیک ، تراریخته ، Transgenesis ، GMO ) مطرح گردیده ، لطفا ضمن خرید به برچسب توضیحات محصول دقت نمایید اطمینان از سلامت محصول و اختیار مصرف کردن یا مصرف نکردن محصول بر عهده خود شما می باشد.

نویسنده: نرگس امیرزاده