بررسی تاریخچه و ترکیبات گیاهان دارویی

گیاهانی که در طبیعت برای حفاظت و بقای نسل خود ترکیبات شیمیایی خاصی را از خود ترشح می کنند. که این ترکیبات معمولا دارای طعمی تلخ و بوی تند بوده و به آن ها متابولیت های دارویی گفته می شود. و این گیاهان را با عنوان گیاهان دارویی می شناسیم، زیرا خاصیت درمانی این متابولیت ها در درمان بسیاری از بیماری ها از گذشتگان دور بر هیچ کس پوشیده نیست در این مقاله ضمن مروری کوتاه بر تاریخچه ی گیاهان دارویی به بررسی ترکیبات دارویی پرداخته می شود.

تاریخچه ی استفاده از گیاهان دارویی در جهان

در پزشکی کهن،داروها از گیاهان بدست می آمدند. شناخت مواد دارویی مورد استفاده ی مصریان قدیم از روی پاپیروس‌های مقدسی که از آنان به جای مانده‌است، میسر می‌باشد. عناصری که آن‌ها بکار می‌بردند اساساً ریشهی گیاهی داشته‌است. در متون هند قدیم گیاهان طبی به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول یا به‌عنوان مسهل، ملین به کار می‌روند یا باعث ترشح بینی می‌شوند و گروه دیگر مسکّن هستند. در کنار طب سوزنی که در چین اختراع شده، مهم‌ترین قسمت طب سنتی چین علم داروهای گیاهی بوده‌است. در طب یونانی نیز دمنوش کاربرد داشته‌است. در قرن اول میلادی، کتاب دماتریا مدیکا را دیوسکوریدوس، پزشک ارتش نرون تدوین کرد، که از نخستین کارهای معتبر در مورد علم گیاه‌درمانی است.

تاریخچه ی استفاده از گیاهان دارویی در ایران

گیاه‌شناسی در ایران قبل از اسلام نیز سابقهی طولانی داشت. در اوستا بارها از «اورورو بیشه زو» (گیاه درمانی) ستایش شده‌است. پزشکان ایرانی از صدها گیاه و رستنیِ درمان‌بخش آگاه بودند و آن‌ها را مقدس می‌شمردند. طب بابل توسط الواح کوچکی که نام داروها را به خط میخی روی آن‌ها نوشته‌اند بر جای مانده‌است. پزشک نامور بوعلی سینا (سال‌های ۳۵۹ تا ۴۱۶ ه‍. ش) ۸۱۱ داروی گیاهی و معدنی را در کتاب قانون همراه با اثرات آن‌ها بر بدن انسان شرح داده‌است.

 تعریف گیاهان دارویی

به گیاهانی گفته می شوند که دارای ماده ی موثره ی مشخصی باشند که در درمان بیماری  مورد استفاده قرار گیرد.

مواد موثر دارویی از چه قسمت های گیاهی بدست می آید؟

در بسیاری از موارد ماده موثر عمدتا در برگ ، شکوفه ، ساقه ، ریشه ، بذر یا میوه است. همیشه گلها را قبل از ظهر یعنی زمانی که شبنم یا رطوبت شبانه از بین رفته است جمع آوری می‌کنند.

ترکیبات مهم گیاهان دارویی

• فلاونوئیدها: فلاونوئیدها مواد موثری هستند که عمدتا در گیاهان عالی یافت می‌شوند این مواد انواع سموم در بدن را خنثی می‌کنند.
• آلکالوئیدها: انواع مواد مخدر مانند کدئین و مرفین و ...آلکالوئیدها هستند.
• روغنهای عطری : ضد عفونی کننده، محرک اشتها ، هضم کننده غذا ، ضد درد ، و ضد اسپاسم عضلانی می‌باشند.
• تانن ها : خاصیت ضد درد دارند، اثر مثبت روی جدار معده و روده‌ها دارند. و موجب سلامت دهان و دندان می شوند.
• مواد تلخ مزه : مواد تلخ مزه غیر سمی محرک اشتها بوده و تحرک کننده بسیاری از اندامهای برای فعالیت بیشترمی باشند مثل : کبد و صفرا
• مواد پروتئینی : موادی که از ترکیب اسیدهای آمینه ایجاد می شود.
• مواد لعاب‌دار: وظیفه این مواد این است که مایعات را به این مواد متصل می‌کنند. و در کاهش کلسترول خون بسیار مفید می باشند.

نویسنده : نرگس امیرزاده

.